Het stikstofbeleid en de asielcrisis zijn actuele problemen die al weken het nieuws beheersen, problematiek waarvoor de overheid uiteindelijk met een oplossing moet komen. Hoe de Provincie Noord-Holland daaraan een bijdrage levert – en kan leveren-, vertelt de Commissaris van de Koning Arthur van Dijk (VVD) live in de studio tijdens het radioprogramma Haarlem Vandaag.
“Ik ben van het hout gesneden dat als je ergens wat van vindt of wil meepraten, dan moet je er zelf ook wat aan willen doen”
Arthur van Dijk, Commissaris van de Koning, provincie Noord-Holland
Nederland beleeft roerige tijden, het is al maanden een optelsom van crises. De oplopende inflatie tast onze koopkracht aan en zorgt voor extra financiële druk, de krapte op de arbeidsmarkt is groot waardoor veel sectoren kampen met enorme personeelstekorten. Daarnaast zorgt de energiecrisis waar we als gevolg van de oorlog in Oekraïne in zijn beland zorgt nu al voor torenhoge gasprijzen, en dan moet de winter nog komen.
Breinbreker
Daarnaast zijn er de klimaatdoelstellingen die Nederland moet behalen, het politieke debat is inmiddels ontaardt in een stikstofcrisis waarbij een groot aantal boeren door middel van landelijke protestacties hun onvrede over het plan van aanpak heeft geuit. En dan natuurlijk de honderden vluchtelingen die vorige week buiten bij Ter Apel moesten slapen, omdat er geen plek meer was. De opvang en huisvesting van vluchtelingen is al langer een breinbreker voor de politiek.
Kijk hieronder het hele interview terug met Arthur van Dijk, Commissaris van de Koning. Tekst gaat verder onder de video
Van Dijk begon in januari 2019 als Commissaris van de Koning voor de Provincie Noord-Holland, inmiddels zijn we ruim drie jaar verder. “Er is een aantal uitdagingen bijgekomen, dat maakt dat het best puzzelen is”, aldus Van Dijk. Volgens hem zijn het problemen waarvoor een oplossing gevonden moet worden omdat ze een belemmering vormen voor de ambities om Nederland vooruit te helpen.
“Je moet luisteren, praten en beslissen. Als je dat eerste niet kan dan is het tweede helemaal lastig maar het derde doe je dan niet meer”
Arthur van Dijk
Op de vraag wat de beelden uit het nieuws van de afgelopen maanden met hem als persoon doen, antwoordt Van Dijk zonder enige aarzeling. “Dat is de reden waarom ik hier zit. Ik ben begaan met wat we met elkaar van Nederland willen maken, waar we naartoe willen. Ik ben van het hout gesneden dat als je ergens wat van vindt of wil meepraten, dan moet je er zelf ook wat aan willen doen. Dat is ook de reden dat ik in de politiek ben gestapt”, vertelt van Dijk.
‘Alleen maar lastiger’
Van Dijk, die voor zijn aanstelling als Commissaris van de Koning jarenlang wethouder was in de Haarlemmermeer legt uit hij dat hij voldoening haalt uit zijn werk. “Het is ook zinvol en het geeft je een voldaan gevoel als je iets kan doen voor je omgeving, wetende dat dat heel lastig is en dat dat de laatste jaren alleen maar lastiger is geworden.”
“Ik vind het heel belangrijk dat we naar elkaar luisteren zonder dat we gelijk een mening hebben”
Arthur van Dijk
De politiek versplintert, vervolgt van Dijk, die ziet hoe discussies binnen partijen uitmonden in nieuwe, kleine partijen. “Je moet luisteren, praten en beslissen. Als je dat eerste niet kan dan is het tweede helemaal lastig maar het derde doe je dan niet meer. Als je niet kan beslissen gaat het land niet vooruit,” aldus de Commissaris.
“We hebben in de stikstofcrisis gezien dat er ooit een oplossing is bedacht maar dat was eigenlijk geen oplossing, dat was uitstel”
Arthur van Dijk
Van Dijk heeft zes jaar in het bedrijfsleven gewerkt, maar merkte dat zijn hart lag bij het openbaar bestuur, omdat hij het luisteren en praten weer wilde bevorderen, zo legt hij uit tijdens de radio-uitzending. “Ik vind het heel belangrijk dat we naar elkaar luisteren zonder dat we gelijk een mening hebben en dat we vragen stellen aan degene die ons iets vertelt […]. Dan ga je praten en als je dan tot elkaar komt, haal je er misschien niet het maximale uit, maar je gaat wel beslissingen maken.”
Valkuil
En juist het maken van beslissingen hebben we volgens Van Dijk hard nodig. “We hebben natuurlijk gezien in de stikstofcrisis dat ooit een oplossing is bedacht – maar dat was eigenlijk geen oplossing, dat was uitstel”, zegt de Commissaris. “Alleen als je dan niet later een keer tot een oplossing komt, dan loop je in de valkuil waarin we nu in zijn gevallen. Tot op de dag van vandaag zie je dat we heel veel moeite hebben om in dat dossier naar elkaar te luisteren en te praten en dus ook heel moeilijk tot beslissingen komen.”
“Als je leest dat Artsen Zonder Grenzen geen grens meer over hoeft maar in eigen land gaat acteren, dat zou niet moeten”
Arthur van Dijk
Vluchtelingen
In asielzoekerscentrum Ter Apel in de provincie Groningen zijn al langere tijd grote problemen wat betreft het begeleiden van de instroom en opvang van asielzoekers. Het gevolg is dat nu al enige tijd grote groepen vluchtelingen voor de hekken wachten en buiten slapen, onder erbarmelijke omstandigheden. “Het is ten hemel schreiend dat dit probleem tot op de dag van vandaag nog niet getackeld is”, vindt Van Dijk.
‘We zijn toch een volkje van efficiency en doelmatigheid, ‘net genoeg is net genoeg’
Arthur van Dijk
De problematiek van de opvangcrisis gaat al veel langer terug, zo constateert Van Dijk. “We hebben eerder een asielcrisis gehad, in 2015/2016, waarbij Nederland in zekere zin ‘in brand stond’ en dat er heel veel asielzoekers waren die moesten worden opgevangen in noodlocaties. Heel veel gemeenten werkten mee en hebben toen locaties ingericht en uiteindelijk kwamen er geen asielzoekers.”
‘Vandaag besteld, vandaag in huis’
“Je zou het idee hebben dat we toen heel veel hebben geleerd hoe je zo’n proces goed zou moet managen”, vervolgt Van Dijk. “Maar we zijn toch een volkje van efficiency en doelmatigheid, ‘net genoeg is net genoeg’. Tegenwoordig leeft iedereen toch een beetje van ‘vandaag besteld, vandaag in huis’. En dan ervaar je dat het heel anders is als er ineens een kink in de kabel komt.”
“Dat is denk ik wel een van de zaken waar we nu heel snel iets aan moeten doen. Wat mij betreft bijvoorbeeld Defensie inschakelen”
Van Dijk over de vluchtelingencrisis in Ter Apel
Er is noodopvang op andere plekken in het land beschikbaar, maar veel van de vluchtelingen die wachten voor het hek van Ter Apel willen daar niet weg. Ze zijn bang dat ze niet ingeschreven worden als ze niet in Ter Apel blijven. “Dat is denk ik wel een van de zaken waar we nu heel snel iets aan moeten doen. Wat mij betreft bijvoorbeeld Defensie inschakelen, we hebben dat eerder bij corona ook gezien. Defensie is logistiek heel erg sterk en ik denk dat dit soort oplossingen nu ook kunnen werken”, aldus Van Dijk.
“Ik kan eigenlijk niet anders zeggen dat heel veel gemeenten in Noord-Holland juist heel erg hun best doen”
Van Dijk over de opvang van asielzoekers
Over de opvang van vluchtelingen, benadrukt van Dijk dat het niet alleen gaat om de opvang maar ook over de zorg die je hebt als ze er zijn. De medische zorg maar ook vaak de psychische zorg; er zijn natuurlijk veel mensen die niet voor niets naar Nederland toekomen en die ook een aanleiding hebben om te vluchten voor oorlog.” Maar ook onderwijs en huisvesting zijn onderdelen van die zorg, en bij dit hele ’totaalpakket’, zoals hij het noemt, loopt volgens de Commissaris dan spaak.
Uitdagingen
“Niet iedere gemeente kan evenveel. Gemeenten als Amsterdam, Zaanstad en Haarlem hebben heel erg veel gedaan. Ik wil niet zeggen dat het spaak loopt in Noord-Holland; het tegendeel is waar. […] Ik kan eigenlijk niet anders zeggen dat heel veel gemeenten in Noord-Holland juist heel erg hun best doen.” Van Dijk voegt er wel aan toe dat er zeker op de middellange termijn nog wel uitdagingen zijn om het met elkaar op te lossen en het structureler op te lossen. Ter Apel is nu zo nijpend en zo mensonterend, als je leest dat Artsen zonder Grenzen eigenlijk geen grenzen meer over hoeft maar in eigen land gaat acteren. Dat zou eigenlijk niet moeten.”
Doorstroom
Naast de opvang van asielzoekers loopt ook de doorstroom voor statushouders stroef. “Een asielzoeker moet nog ingeschreven worden en door de molen om te kijken of hij in Nederland mag blijven. Een statushouder heeft al het boterbriefje om te blijven, legt Van Dijk uit. “Het enige dat nog zou moeten gebeuren is dat hij een woning krijgt. Deze wordt dan in een bepaalde regio toegewezen, maar dan moet die woning er wel zijn”, zegt de Commissaris.
“De provincie moet daar op toezien en dat gaat er best stevig aan toe”
Van Dijk, over het toewijzen van woningen aan statushouders door gemeenten
Van Dijk begrijpt dat die woningen er op dit ogenblik niet zijn en dat gemeenten daar veel moeite mee hebben. Ten aanzien van de statushouders heeft een provincie de wettelijke taak. Gemeenten krijgen ieder jaar een x-aantal statushouders naar rato toegewezen die zij een woning moeten toekennen, zo legt hij uit.
“De provincie moet daar op toezien en dat gaat er best stevig aan toe”, zegt Van Dijk. Als een gemeente dat niet doet dan kan in het uiterste geval de provincie huizen zoeken op kosten van de gemeente. Dat is volgens mij in Noord Holland nog niet gebeurd.”
Woningnood
De krapte op de woningmarkt is niet van de laatste jaren, het vinden van een (betaalbare) woning is al jaren een probleem voor de meeste inwoners van Nederland. Veel mensen kijken met argusogen naar de statushouders die een woning krijgen toegewezen door gemeenten, omdat zij in sommige gevallen al jaren wachten op een woning.
“De woningmarkt was al een groot probleem en daar zullen we ook op de korte termijn echt met tijdelijke woningen oplossingen voor moeten gaan zoeken. Daar zitten wij als provincie natuurlijk ook bij, daar denken wij op dit moment ook over mee”, zegt Van Dijk. “Ik ga hier nu geen concrete locatie noemen maar er wordt wel nagedacht om niet alleen voor asielzoekers maar ook voor een bredere groep woningen te vinden. Want als je nu in het onderwijs zit in Amsterdam of bij de politie werkt, dan vind je ook geen woning”
“We hebben voor de korte termijn even een enorme boost nodig van duizenden woningen”
Arthur van Dijk
Het is volgens Van Dijk dus heel belangrijk dat er breder naar de woningnood wordt gekeken. “Er zijn meerdere doelgroepen waar we aandacht aan moeten besteden, dus ik denk dat we voor de korte termijn even een enorme boost nodig hebben van duizenden woningen. Dat lost op de lange termijn niet het probleem van de totale woningmarkt op, maar dat kan er in iedere geval voor zorgen dat mensen ook weer vertrouwen krijgen dat het met die woningmarkt wel weer goed gaat komen”, stelt Van Dijk. “Maar dat heeft gewoon meer tijd nodig. Dat zijn wel de uitdagingen waar de provincie op dit moment mee bezig is.”
Een dag na het interview is het kabinet akkoord gegaan met maatregelen om de opvangcrisis te bezweren. klik hier voor een toelichting op het ‘asielakkoord’.
