Het Spaarne Gasthuis besteedt deze week extra aandacht aan een onderwerp dat volgens hen veel te weinig aandacht krijgt: ouderenmishandeling. Wat het precies inhoudt en hoe vaak het voorkomt, vertelt Irene Gomez, klinisch geriater bij het Spaarne Gasthuis in een uitzending van Haarlem Vandaag.
Uit onderzoek blijkt dat in Nederland meer dan 170.000 senioren slachtoffer zijn van ouderenmishandeling. Gomez denkt dat dit cijfer niet eens representatief is en dat het werkelijke aantal nog hoger is. Zij denkt dat dit een ‘taboeprobleem’ is. “Het is iets dat we niet willen zien, niemand wil dit weten”, zegt Gomez.
Als geriater is Gomez gespecialiseerd in de pathologie van oudere mensen. Ouderen hebben dikwijls meerdere problemen en die leiden vaak tot achteruitgang in het functioneren. “Wij kijken heel goed naar de kwaliteit van leven. Wat mensen kunnen, wat mensen vaak nog willen kunnen en dan gaan we kijken naar wat kunnen we verbeteren”, legt zij uit.
Luister hieronder het hele gesprek met Irene Gomez terug. Tekst gaat door onder het fragment.
“Mishandeling gebeurt als iemand in een afhankelijke positie zit”, legt Gomez uit. “Wat iedereen vooral kent is de lichamelijke mishandeling, het slaan. Maar er is natuurlijk veel meer en bij ouderen zien we dat niet zo goed.”
“Bij een oudere met een dementie of iemand die heel zwak is en niet goed voor zich zelf kan zorgen kan er sprake zijn van fysieke mishandeling. Soms ook emotionele mishandeling, dat er geschreeuwd wordt, dat er gekleineerd wordt”, vervolgt Gomez. “Maar ook financieel misbruik komt voor, dat iemand de pinpas pakt van een ouder persoon met dementie en dat diegene daarmee zijn eigen boodschappen betaalt. Of dat het persoonlijk budget niet goed gebruikt wordt, niet voor de oudere, maar voor iemand anders.”
Spaarne Gasthuis
In het ziekenhuis wordt nu actief op gelet door middel van een nieuwe screening-methode. “Als mensen naar de spoedeisende hulp komen of naar de poli geriatrie, dan gaan we vragen stellen”, vertelt Gomez. “Als er bijvoorbeeld iemand binnenkomt met een heupfractuur door een val, dan wordt gevraagd waarom hij of zij gevallen is en hoe.”
Ook is er aandacht voor de interactie tussen de patiënt en de mantelzorger. “Wat is het verhaal dat ik hoor en heb ik het gevoel dat het klopt”, licht Gomez toe. “Dat mishandeling soms heel subtiel kan zijn, legt de geriater uit aan de hand van een voorbeeld.
“Hij schaamde zich enorm en vond het ook heel erg, dus hij was eigenlijk heel dankbaar dat er iemand door ging vragen”
Irene Gomez, geriater Spaarne Gasthuis
“Toen een vrouw van in de tachtig na een val op de Spoedeisende Hulp binnen kwam, viel het de verpleegkundige op dat zij blauwe plekken had aan haar polsen. Deze mevrouw had dementie en werd verzorgd door haar man. Het echtpaar had geen kinderen en er was naast haar echtgenoot verder niemand om voor de vrouw te zorgen.”
Hulp
“De verpleegkundige ging in gesprek met de man en die vertelde dat hij bang was dat zijn vrouw ging dwalen als hij boodschappen moest doen. Hij zag geen andere oplossing dan zijn vrouw dan aan het bed vast te maken. Hij schaamde zich enorm en vond het ook heel erg, dus die was eigenlijk heel dankbaar dat er iemand door ging vragen want hij wilde hulp maar wist niet hoe en waar dat te vinden”, vertelt Gomez.
Er is gesproken met de huisarts en de thuiszorg en gekeken naar de mogelijkheden om de vrouw af en toe deel te laten nemen aan de dagbesteding. “Daardoor kon haar man op adem komen en rustig boodschappen doen. Het gaat nu veel beter met hen”, zegt Gomez.
Nieuwe screening methode
In samenwerking met een aantal partners heeft het Spaarne Gasthuis onderzoek gedaan naar wat de beste manier is om op een niet-belastende manier een screening instrument te vinden zodat vormen van mishandeling van ouderen (sneller) aan het licht komt. Een heel verschil met vroeger, constateert Gomez. “Vroeger moest je wel meer kennis hebben als dokter of als verpleegkundige maar dat moest je naar eigen inzicht toepassen.” De intake was sterk gericht op het medische en minder op het sociale aspect, voegt Gomez toe.
“Het moet niet voelen als verklikken want dit is echt om mensen te helpen. Het gaat om veiligheid”
Irene Gomez
Met een nieuwe signaleringmethode wordt een vraag toegevoegd aan de patiëntendossiers van 70+ers. Wanneer zij zich melden bij de SEH of de poli wordt hen gevraagd om dit in te vullen. Als daar aanleiding voor is, kan worden doorgevraagd en krijgt de behandelaar direct een stappenplan met wat er gedaan moet worden. “Het moet niet voelen als verklikken, want dit is echt om mensen te helpen. Het gaat om veiligheid”, benadrukt Gomez.
“Het is niet zo dat je een hulpverlener moet zijn om dingen te melden. Je kan altijd anoniem overleggen met Veilig Thuis Kennemerland”
Irene Gomez
In het Spaarne Gasthuis zien ze in 2023 elke maand duizend mensen op de Spoedeisende Hulp en de Poli. Tachtig procent van hen wordt gescreend en in ongeveer tien gevallen wordt in een werkgroep besproken hoe zij geholpen kunnen worden. “We hebben het altijd gedaan maar nu kunnen we het veel beter registreren en doorhebben en meteen doorzetten”, stelt Gomez trots vast.
“Het is niet zo dat je een hulpverlener moet zijn om dingen te melden”, zegt Gomez. “Je kan altijd anoniem overleggen met Veilig Thuis Kennemerland.”
Bellen met Veilig Thuis Kennemerland of melding maken van (ouderen)mishandeling kan via 0800-2000
