In De Gang tussen De winkel van Jansje en de Doopsgezinde Gemeente aan de Grote Houtstraat in Haarlem werd woensdagavond 13 december documentaire ‘Mind Game’ vertoond aan een geïnteresseerd publiek. Verslaggever Mireille Doveren was erbij: “De documentaire Mind Game is een heel indrukwekkend verhaal dat mij regelmatig een brok in mijn keel doet voelen en een gevoel van onmacht en zeker ook boosheid veroorzaakt over de slechte en gevaarlijke omstandigheden waar de vaak nog zeer jonge vluchtelingen mee te maken krijgen op hun jarenlange vlucht door Europa.”
Prijzen voor Shadow Game
Na het winnen van de prix Europa en een Gouden Kalf voor hun documentaire Schadow Game in 2021, is er een vervolg gemaakt: Mind Game. Het is een samenwerking met Sajid Khan Nasiri (SK). Hij is pas veertien jaar als zijn moeder hem op een ochtend vertelt dat hij een groot probleem heeft omdat hij gezocht wordt door de Taliban, die ook zijn vader heeft vermoord. Zijn oudere broer zit in die periode in het leger dat strijdt tegen de Taliban. Ze duwt hem een tas in zijn handen en zegt dat hij moet vluchten naar Europa. ” Ik wist niet waar ik heen ging, ik was nog nooit in mijn eentje uit mijn stad weg geweest”, zegt SK.
Games
De jonge vluchteling uit Afghanistan en filmmakers Eefje Blankevoort en Els van Driel kwamen in contact met elkaar in een vluchtelingenkamp in Thessaloniki in Griekenland. De beide vrouwen waren daar onderzoek aan het doen en aan het filmen voor Shadow Game, een documentaire over jongeren, vaak nog minderjarig, die in hun eentje moeten vluchten uit hun vaderland vanwege oorlog en levensbedreigende omstandigheden. Onder hen bevond zich SK. Omdat hij goed Engels spreekt en opvallend open is in het contact met Blankevoort en van Driel, vragen zij hem om zijn leven op de vlucht te filmen met zijn mobiele telefoon. SK wil graag vertellen over wat hij allemaal meemaakt en te verduren krijgt op zijn twee jaar lange vlucht door Europa naar een veilige haven. Onder de minderjarige vluchtelingen wordt het illegaal oversteken van landgrenzen een Game genoemd. Zo heb je wandel-games, trein-games, container-games, boot-games en taxi-games.
Geweld en ontberingen
Smokkelaars voeren de vluchtelingen tegen betaling over de bergen en door de jungle. De omstandigheden zijn vaak levensgevaarlijk omdat de grenspolitie geweld niet schuwt en de vluchtelingen slaat met stokken en lichamelijke verwondingen toebrengt. Zo worden SK en zijn vrienden meerdere keren terug de grens over gejaagd van Kroatië naar Bosnië. Hij ontmoet een andere jongen uit Afghanistan en zij worden beste vrienden en brengen samen tien maanden door in een kamp in Bosnië. Ze worden in het vervolg van hun Game van elkaar gescheiden door smokkelaars en vinden elkaar bijna een jaar later terug in Belgie. Uiteindelijk lukt het SK om de grens over te gaan tijdens en kan hij na de zoveelste poging, door in een container van een vrachtwagen, Roemenië bereiken. Daar ontmoet SK wederom de filmmakers Els en Eefje. Hoe graag ze het ook wilden, meenemen naar Nederland in hun auto kunnen ze SK niet omdat dit illegaal en strafbaar is. Dus moeten ze iedere keer afscheid van hem nemen, onzeker of hij het zal overleven. Soms horen ze dagen niets van hem omdat de accu van zijn telefoon leeg is of omdat hij niet de goede simkaart heeft. In de twee jaar dat ze hem volgen hebben ze 25.000 berichten heen en weer gestuurd.
Hoe laadde Sk zijn mobiele telefoon op?
Na afloop van de documentaire worden er veel vragen gesteld door de toeschouwers. Journaliste en filmmaker Eefje Blankevoort beantwoordt alle vragen met veel gedrevenheid en empathie. De eerste vraag is:”Hoe laden die jongens hun telefoon op als ze op de vlucht zijn?” ” In een kamp of via oplaadservices, die ontstaan in de micro-economie van vluchtelingen onderling of door de inwoners van het land en de gebieden waar de vluchtelingen verblijven”, antwoordt Eefje Blankevoort. “Hoe komen de jongeren aan geld voor hun vlucht?” “Het hele dorp houdt vaak een inzameling omdat het geldbedrag voor zo’n lange reis naar Europa tot wel vijftigduizend euro kost”.
Schending van kinderrechten
“De drijfveer voor haar documentaires en journalistieke werk is dat het de taak van een journalist is om in beeld te brengen wat er gebeurt in de wereld”, zegt Blankevoort. “Het verhaal van de minderjarige asielzoekers moet wijd verspreid worden, liefst ook onder politici. Zo was SK laatst een spreker bij de Verenigde Naties. Ook sprak hij bij het Europees Parlement in Brussel. Na een lange en onzekere asielprocedure in een COA in Brussel,krijgt hij na het tweede interview de status van asielzoeker en de vergunning om in België te mogen blijven. SK woont nu in zijn eigen appartement in Antwerpen en hij wil journalist worden. In de documentaire Mind Game zegt hij dat hij van plan is om vertaler/tolk te worden. Hij spreekt Afghaans, Engels en een beetje Nederlands. Door het werken aan Mind Game is het nu echter zijn plan om journalist en filmmaker te worden. “Omdat hij door zijn vlucht jarenlang school heeft moeten missen, moet hij echter eerst zijn middelbare school afmaken en eindexamen doen”, vertelt Eefje. Met Movies that Matter heeft de documentaire al dertigduizend leerlingen in het voortgezet onderwijs bereikt. ” Met Mind Game hebben de filmmakers onder andere het doel om de schending van de kinderrechten hetgeen in veel Europese landen gebeurt, tegen te gaan, aldus Blankevoort”.
De expositie A New Beginning van fotograaf Çigdem Yüksel van foto’s op posterformaat van verschillende jongeren, die na hun vlucht op zoek gaan naar hun identiteit, is nog tot en met 5 januari 2024 te zien in Fotogalerie De Gang. De documentaires Mind Game en Shadow game zijn onder andere te zien op NPO Start.
